Cele kursu
Zasadniczym celem kursu jest namysł nad złożonością podmiotowości nowoczesnej w literaturze, filmie i filozofii (szczególnie egzystencjalnej).
Tematyka kursu
Antybohater to bez wątpienia jedna z najciekawszych figur podmiotowości nowoczesnej, przynajmniej od czasów romantyzmu po rzeczywistość współczesną. Pojęcie antybohatera nie odnosi się do postaci jednoznacznie negatywnej, a raczej do outsidera i indywidualisty, człowieka zdeheroizowanego, to znaczy mówiącego we własnym imieniu, ambiwalentnego, niejednoznacznego, pozostającego w skomplikowanej relacji ze światem; odnosi się ono także do człowieka, który nad działanie przedkłada akty świadomej refleksji, który wrażliwy jest na sztuczność, fałsz i pozorność życia społecznego i relacji międzyludzkich. Dlatego rezygnuje z zaangażowania społecznego i wybiera życie zdystansowane wobec otaczającej go rzeczywistości. Antybohater okazuje się tym samym przykładem szczególnego człowieka wewnętrznego. Na zajęciach mówić będziemy m.in. o problemach podmiotowości, autentyczności i wolności w filozofii egzystencji, twórczości Michaiła Lermontowa, Fiodora Dostojewskiego, Franza Kafki, Hermanna Hessego, Alberta Camusa, czy Michela Houellebecqa; z twórczości filmowej wybierzemy przykłady z Polskiej Szkoły Filmowej (Munk, Has, Konwicki itp.)
Efekty uczenia się
1. Wiedza
Po ukończeniu zajęć uczestnik/-czka:
-Zna i rozumie pojęcie antybohatera jako figury nowoczesnej podmiotowości, w tym jego cechy: ambiwalencję, outsiderstwo, dystans wobec świata, skłonność do refleksji oraz doświadczenie zdeheroizowania
-Rozróżnia i omawia kluczowe koncepcje dotyczące autentyczności, wolności i podmiotowości w filozofii egzystencjalnej (m.in. Kierkegaard, Nietzsche, Sartre, Camus).
- Charakteryzuje motywy antybohaterskie w wybranych dziełach literackich (Lermontow, Dostojewski, Kafka, Hesse, Camus, Houellebecq) oraz filmowych (Polska Szkoła Filmowa – Munk, Has, Konwicki)
- Zna kontekst historyczno-kulturowy, w którym zrodziła się nowoczesna figura antybohatera – od romantyzmu po współczesność.
2. Umiejętności
Po ukończeniu kursu uczestnik/-czka:
- Analizuje i interpretuje literackie i filmowe reprezentacje antybohatera, wskazując ich funkcje i znaczenia.
- Porównuje różne ujęcia antybohatera w sztuce i filozofii, potrafiąc wskazać podobieństwa, różnice oraz źródła tych odmian.
- Formułuje samodzielne argumenty i wnioski dotyczące egzystencjalnych aspektów postaci antybohatera.
- Krytycznie ocenia sposób przedstawiania problemów autentyczności, wolności i relacji jednostki ze społeczeństwem w wybranych tekstach kultury.
3. Kompetencje społeczne
Uczestnik/-czka:
- Rozwija wrażliwość na złożoność ludzkiej podmiotowości oraz różnorodność sposobów jej przedstawiania w sztuce.
- Jest świadomy/-a ambiwalencji nowoczesnego doświadczenia jednostki, w tym niejednoznacznych relacji między jednostką a światem społecznym.
- Potrafi prowadzić dialog i dyskusję, szanując różnorodne interpretacje i punkty widzenia.
Metody pracy
1) Interpretacja i analiza utworów literackich, filmowych i filozoficznych,
2) Miniwykłady wprowadzające, dotyczące poszczególnych pojęć i zagadnień filozoficznych oraz literaturoznawczych i filmoznawczych,
3) Dyskusje moderowane
Egzamin ustny.