Jestem baba. O historii literatury polskiej pisanej przez kobiety

Cele kursu

Warsztaty historycznoliterackie realizowane w trybie wykładów i autorskich ćwiczeń konwersatoryjnych poświęconych literaturze pisanej przez kobiety w XX wieku. Celem zajęć jest rozwijanie umiejętności interpretacji zjawisk literackich w kontekście autogynografii i pozycjonowania miejsca pisarek w historii literatury polskiej, stosowanie w analizie lektur narzędzi poznawczych, w tym krytyki feministycznej, podniesienie kompetencji literaturoznawczych oraz zachęcenie uczestników do dyskusji na temat aktualności zagadnień poruszanych przez polskie poetki i pisarki na przestrzeni lat. Metodą realizacji tych zadań jest wspólna – prowadzącego i uczestników – praca z literaturą: analiza i interpretacja dzieła literackiego, dyskusja nad starannie wybranymi przykładami i reprezentatywnymi dla całości fragmentami procesu historycznoliterackiego.

Tematyka kursu

Czy literatura pisana przez kobiety różni się od literatury pisanej przez mężczyzn? Jakie pisarki mające niebagatelny wpływ na historię literatury polskiej XX wieku funkcjonuje w świadomości społecznej? Dlaczego tytuł tomiku Jestem baba Anny Świrszczyńskiej jest rewolucyjny i jakie on ma znaczenie dla kobiet współcześnie? Tematyka kursu koncentruje się wokół tożsamościowego buntu, zagadnień autogynografii, tj. sposobu pisania ciałem i doświadczeniem, który odsłania płeć autorki i właściwy jej sposób postrzegania świata. Analizowane będą teksty, w których kobiety przedstawiają własne doświadczenia cielesne, psychiczne i społeczne – często w kontrze do dominującego, męskiego sposobu narracji. Uczestnicy kursu będą podejmować próbę prze-pisania historii literatury uwzględniając znaczący, choć często marginalizowany wkład pisarek. Zbadana zostanie ich twórczość zarówno w kontekście historyczno-literackim, jak i społecznym, aby zrozumieć, w jaki sposób kobiety współtworzyły kształt polskiej kultury literackiej. Będą omówione mechanizmy, za pomocą których pisarki przełamywały istniejące  dotąd wzorce kobiecości w literaturze, odchodząc od archetypu Beatrycze i Salome. Kurs uwzględnia również problematykę społeczną podejmowaną przez pisarki: prawa kobiet, feminizm, seksualność, macierzyństwo, marginalizację, edukację, przemoc, a także miejsce kobiety w przestrzeni publicznej i prywatnej. Pod uwagę będą brane polskie poetki, pisarki i tłumaczki, m. in. Irena Krzywicka, Anna Iwaszkiewicz, Zuzanna Ginczanka, Magdalena Samozwaniec, Irena Tuwim, Kazimiera Iłłakowiczówna, Maria Kuncewiczowa, Anna Świrszczyńska, Papusza, Olga Tokarczuk, Dorota Terakowska.

Hasła programowe kursu:

·         Awangarda,

·         autobiografizm, autotematyzm, doświadczenie,

·         metafora drożdży Grażyny Borkowskiej,

·         pojęcie podmiotki lirycznej,

·         psychologizm w literaturze,

·         autogynografia,

·         krzątactwo w ujęciu Jolanty Brach-Czainy,

·         ironia i groteska w literaturze,

·         literatura i kultura popularna,

·         krytyka literacka literatury kobiet i spory krytycznoliterackie o kobiece pisarstwo,

·         literatura powojenna a tradycja literacka,

·         procesy i projekty emancypacyjne,

·         literatura zaangażowana,

·         literatura a gender,

·         Czytelnik jako kobieta w ujęciu Ewy Kraskowskiej.

Efekty uczenia się

Po zakończeniu kursu kursant/ka:

·          potrafi interpretować zagadnienia, zjawiska problemy społeczne poruszane przez poetki i pisarki polskie XX wieku,

·         posiada świadomość rozwoju historycznoliterackiego twórczyń i ich przynależności do formacji literackich,

·         potrafi analizować dzieła przy wykorzystaniu hermeneutyki i krytyki feministycznej,

·         rozpoznaje stosowane przez poetki wyjątkowe dla nich artystyczne środki wyrazu,

·         umie czytać utwory literackie kobiet w kontekstach kulturowych, społecznych i filozoficznych XX wieku,

·         posiada świadomość historyczności i procesualności zjawisk literackich oraz kulturowych,

·         widzi różnorodność modalności interpretacyjnych,

·         umie podjąć dyskusję na temat specyfiki pisanej przez kobiety literatury,

·         umie stosować pojęcia takie jak m.in. autogynografia, podmiotka liryczna, krzątactwo, kobietyzm.

Metody pracy

Wiedza przekazywana będzie za pomocą materiałów dydaktycznych, fragmentów lekturowych i prezentacji audiowizualnych oraz dyskusji z kursantami na podstawie przesłanych z wyprzedzeniem materiałów.