KURS ODBYWAĆ SIĘ BĘDZIE W FORMIE STACJONARNEJ.
Cele kursu:
Kurs wprowadza w zagadnienia kultury antycznej (ze szczególnym uwzględnieniem tekstów literackich) i stara się pokazać jej wpływ na kulturę europejską. Powinien zainteresować zarówno tych, którzy już świetnie orientują się w tematyce antycznej, jak i tych, którzy niewiele o niej wiedzą.
Tematyka kursu:
Miłość, uczucie powszechne dla rodzaju ludzkiego, w kulturze antycznej pojawia się w różnych odmianach i kształtuje pewne wzorce. Parys i Helena są przykładem pary dobranej pod względem piękna zewnętrznego, Penelopę i Odysa spajają walory intelektualne, Amor i Psyche tworzą kanon późniejszych baśni z tak klasycznymi toposami jak zawistne siostry, zakaz poznania tożsamości kochanka czy pocałunek przywracający do życia. Wśród bohaterów pojawia się też przykład famme fatale (Medea) czy nieszczęśliwej, bo nieodwzajemnionej miłości (Echo and Narcissus). Niektóre antyczne historie miłosne dostarczyły symbolu i terminologii stosowanej w psychologii, np. efekt Pygmaliona, Agalmatophilia, Narcyzm czy miłość lesbijska. Można zatem powiedzieć, że różne aspekty i formy miłości opisywanej w literaturze antycznej nie pozostały bez wpływu na kulturę zachodu.
Efekty uczenia się:
Pierwsze 10 zajęć omawia historie par miłosnych, które stały się w literaturze i kulturze pewnym archetypem, np. piękna jak Helena czy wierna jak Penelopa. Pozostałe 4 spotkania (11-14) skupiają się na konkretnych dziełach literackich, które w całości poświęcone są miłości.
Schemat każdej jednostki tematycznej jest następujący: punktem wyjścia jest najpopularniejszy i najpełniejszy przekaz literacki opisujący historię kochanków: np. dla Amora i Psyche to Metamorphoses (IV 28-VI24) Apulejusza, a dla Pyrama i Thisbe to Methamorphoses (4, 55-166) Owidiusza. Oczywiście, odwołania do słynnych par są rozsiane po całej literaturze greckiej i rzymskiej, ale wybrano teksty najpełniej przedstawiające mit i/lub ciekawie go interpretujące. Nie jest to więc ujęcie monograficzne, biorące pod uwagę całą spuściznę antyczną, a jedynie główny przekaz, który ukształtował europejskie (zachodnie) wzorce. W miarę potrzeby podstawowy tekst literacki dopełniono jeszcze innymi, by pokazać różnorodność ujęcia – np. Odyseusz i Penelopa zyskują dodatkowy rys dzięki Ars amatoria (II 121-144) i Heroides (I) Owidiusza.
Sama opowieść o uczuciu łączącym dwoje kochanków zwykle nie rozgrywa się w próżni, ale na tle innych mitów czy też łączy się z historią starożytną, co daje okazję do poszerzenia tematu. Każda jednostka składa się niejako z dwóch części: pierwsza prezentuje antyczny temat, czyli parę kochanków lub starożytnego autora poezji miłosnej (Safona, Anakreont, Terencjusz, Katullus, Owidiusz), druga poświęcona jest szeroko pojętej recepcji, która kształtowała kulturę nowożytną. Ta część z pewnością jest interesująca i nowatorska nawet dla odbiorców świetnie orientujących się w kulturze antyku, obejmuje bowiem bardzo szerokie spektrum: nie tylko literaturę nowożytną, ale także film (Troja, 2004; reż. W. Petersen, ekranizacje tragedii Medea Eurypidesa; komedie romantyczne), operę (Ariadne auf Naxos Richarda Straussa; Euridice Jacopa Periego; L’Orfeo Claudia Monteverdiego; Orphée aux Enfers Jacque’a Offenbacha) czy funkcjonowanie symboli i toposów takich jak jabłko (rozdz. 1 – Parys) lub labirynt (rozdz. 6 – Ariadna).
Poszczególne tematy pozwalają na szersze spojrzenie na rolę, jaką antyk odegrał w kulturze europejskiej (zachodniej). Historię każdej z par (rozdz. 1-10), a także teksty literackie (rozdz. 11-14) świetnie ilustruje sztuka antyczna i malarstwo mitologiczne. W wielu przypadkach można także przy okazji tej tematyki pokazać geografię antyczną, opowieści bowiem są usytuowane w wielu miejscach śródziemnomorskiego świata: od najdalszych krańców na wschodzie – Kolchida (Medea) i Babilonia (Pyram i Tyzbe), przez greckie miasta (Jolkos, Mykeny, Korynt, Ateny) i wyspy (Itaka, Kreta, Naksos, Ikaria, Lesbos, Cypr), aż po Rzym i Kartaginę (Dydona i Eneasz) na zachodzie.
Metody pracy:
wykład, prezentacja, zagadnienia do dyskusji, prowadzenie dyskusji