Cele kursu
Jak odróżnić „zły” literacki przekład od „dobrego”? Czym tak naprawdę jest literacka awangarda? Jak świadomie czytać teksty uznane za arcydzieła literatury światowej, mapować ich miejsce w obrębie rodzimej historii literatury i rozumieć ich odbiór poprzez przekład? A przede wszystkim: jak tłumaczyć?
Kurs ma na celu wprowadzenie uczestników w praktykę przekładu literackiego na przykładzie najciekawszych, osadzonych w kanonie i niekiedy najbardziej wymagających tekstów anglo-amerykańskiego modernizmu. Uczestnicy będą stawiać pierwsze (lub kolejne) kroki jako tłumacze i tłumaczki, ucząc się, jak podejmować świadome decyzje językowe i interpretacyjne. Celem jest także rozwinięcie umiejętności krytycznego czytania, rozumienia literatury przełomu XIX i XX wieku oraz jej kontekstów, a także wrażliwości na to, co język w przekładzie zmienia i jaki ma to wpływ na współczesną kulturę literacką w Polsce.
Tematyka kursu
Kurs koncentruje się na literaturze angloamerykańskiego modernizmu: zarówno tej uznanej za kanoniczną, jak i twórczości dotąd marginalizowanej, mniej znanej zwłaszcza w Polsce. Jednym z kluczowych tematów zajęć będzie refleksja nad przyczynami tego rozróżnienia, również w kontekście współczesnego rynku wydawniczego.
Wybór modernizmu jako głównego przedmiotu kursu wynika z kilku powodów. Po pierwsze – chcemy przyjrzeć się tekstom literackim uważanym za przełomowe z perspektywy zarówno uważnego czytelnika/czytelniczki, jak i krytyka/krytyczki, a także tłumacza/tłumaczki. Po drugie – jesteśmy obecnie świadkami intensywnego powrotu do dzieł angloamerykańskiego modernizmu w nowych przekładach. Zastanowimy się wspólnie, skąd wynika to odświeżone zainteresowanie. Po trzecie – modernizm transatlantycki w jego wydaniu awangardowym stanowi niezaprzeczalnie przełomowy moment w dziejach literatury i kultury, tworząc nowe formy wyrazu i inicjując przestrzeń dla głosów i tematów dotychczas pomijanych: tożsamości płciowej i seksualnej, doświadczenia kobiet, osób queer, reprezentacji życia doczesnego i skomplikowanych trajektorii życia wewnętrznego postaci.
Dzięki pracy z tekstami oryginalnymi i ich przekładami uczestnicy będą mogli lepiej zrozumieć znaczenie modernizmu dla współczesnej kultury w Polsce. Analizie poddane zostaną fragmenty prozy i poezji takich autorów i autorek jak: Virginia Woolf, Katherine Mansfield, Djuna Barnes, Joseph Conrad, Wallace Stevens, William Carlos Williams, Anaïs Nin, James Joyce.
Szczególną uwagę poświęcimy zagadnieniom translatorskim i czytelniczym, takim jak:
- przekład seksualności i cielesności,
- przekład prozy a poezji modernistycznej – wyzwania
- reprezentacja płci i tożsamości w przekładzie
- językowa indywidualność postaci
- przekład rejestru językowego: wulgaryzmy, idiomy, rymy i zabawy słowne
- oswajanie tekstów trudnych, eksperymentalnych i „opornych” dla czytelnika poprzez przekład
Efekty uczenia się
Po ukończeniu kursu uczestnik/uczestniczka:
- zna podstawowe strategie i narzędzia tłumaczenia literackiego;
- potrafi samodzielnie tłumaczyć fragmenty prozy i poezji anglojęzycznej na język polski oraz analizować decyzje translatorskie;
- rozumie kontekst kulturowy i specyfikę anglo-amerykańskiego modernizmu;
- umie rozpoznać i ocenić jakość istniejących przekładów literackich;
- zyskuje większą wrażliwość językową, interkulturową i literacką dotyczącą przełomu kulturowego i literackiego XIX i XX wieku;
· zna praktyczne aspekty pracy tłumacza literackiego – od analizy tekstu po realia zawodowe.
Metody pracy
Kurs ma formę warsztatową. Każde zajęcia obejmują:
- tłumaczenie krótkiego fragmentu tekstu literackiego (praca domowa zadawana z tygodnia na tydzień)
- dyskusję wokół tłumaczeniowych propozycji uczestników z naciskiem na aspekty językowe, kulturowe i interpretacyjne w tekstach oryginału i przekładu;
- dyskusję nad różnymi wersjami tłumaczeń dostępnych w kanonie przekładów i problematycznymi fragmentami;
- kontekstualne, wykładowe wprowadzenie w twórczość omawianych autorów i autorek;
- praktyczne wskazówki dotyczące pracy tłumacza i specyfiki zawodu.
Zajęcia prowadzone są w duchu współpracy i dialogu – nie trzeba mieć wcześniejszego doświadczenia w tłumaczeniu (choć osoby pragnące zgłębić swój warsztat są także mile widziane); dobrze widziana znajomość języka angielskiego na poziomie min. średniozaawansowanym (B2).
Ukończenie kursu
Każda osoba, która ukończy kurs i będzie obecna na minimum 60% zajęć, otrzyma Certyfikat poświadczający ukończenie kursu.
Na tym kursie istnieje również możliwość przystąpienia do nieobowiązkowego egzaminu końcowego. Mogą do niego podejść osoby, które ukończyły kurs, uczestnicząc w minimum 60% zajęć oraz dokonały terminowej opłaty za egzamin. Osoba, która zda egzamin, otrzyma – oprócz Certyfikatu – także Świadectwo Ukończenia Kursu.
Opłata za egzamin końcowy: 100 zł
Przygotowanie przekładu samodzielnie wybranego fragmentu prozatorskiego bądź poetyckiego z zakresu anglo-amerykańskiej literatury.